Từ thuở sơ khai, thế giới game console đã được phân chia thành các “thế hệ”, dù ranh giới đôi khi không rõ ràng, nhưng sự phân loại này giúp chúng ta dễ dàng theo dõi bước tiến của ngành công nghiệp. Mỗi thế hệ thường chứng kiến sự cạnh tranh của ít nhất ba “ông lớn” trong lĩnh vực phần cứng, đôi khi cùng một công ty còn tung ra nhiều mẫu máy console khác nhau. Điều này dấy lên một câu hỏi thú vị: Thế hệ console nào là đỉnh cao nhất trong lịch sử?
Với mục đích phân tích này, chúng ta sẽ dựa theo định nghĩa các thế hệ console gia đình phổ biến, vì mọi thứ trở nên khá phức tạp ở thế hệ thứ bảy và thứ tám khi Nintendo có những bước đi khác biệt so với các đối thủ. Bảng xếp hạng này được xây dựng dựa trên chất lượng của các máy console thuộc mỗi thế hệ, số lượng các tựa game “định nghĩa thế hệ” đáng kinh ngạc đã ra mắt, và cố gắng giữ sự khách quan nhất có thể.
Thế hệ thứ Nhất (1972-1980)
Nền Tảng Khởi Đầu
Các máy chơi game thế hệ đầu tiên: Magnavox Odyssey, Pong và Coleco Telstar
Thật khó để tranh cãi rằng thế hệ console gia đình đầu tiên là thế hệ “kém” nhất, nhưng điều này giống như bắt một cụ ông trăm tuổi chạy marathon với Usain Bolt và tự hỏi ai sẽ thắng vậy.
Ở thời kỳ này, chúng ta có Pong. Magnavox Odyssey cũng có tới 28 trò chơi khác nhau, một trong số đó là phiên bản “nhái” của Pong. Coleco Telstar thì lại là – bạn có thể sẽ ngạc nhiên – một phiên bản Pong khác.
Tuy không hoàn toàn chỉ có một trò chơi lặp đi lặp lại, Magnavox Odyssey rõ ràng là người chiến thắng của thế hệ này, dù cách tiếp cận khá thô sơ với việc sử dụng các tấm phủ vật lý đặt lên màn hình TV để chơi.
Đây là công nghệ cổ xưa chỉ đủ giải trí nhẹ nhàng trong 5 phút, và thậm chí các trò chơi board game thời đó vẫn có giá trị giải trí cao hơn. Phải mất một thời gian dài sau đó, game mới bắt đầu trở thành một thứ gì đó “hơn” thế.
Thế hệ thứ Hai (1976-1992)
Giai Đoạn Khó Khăn
Máy chơi game thế hệ thứ hai: Atari 2600, Fairchild Channel F và Intellivision
Đúng vậy, thế hệ thứ hai cũng không khá khẩm hơn thế hệ đầu tiên là bao. Đây là thời kỳ máy chơi game trở nên phổ biến lần đầu tiên, nhưng sau đó lại nhanh chóng “giết chết” sự phổ biến đó bằng lượng “shovelware” (game chất lượng thấp sản xuất hàng loạt) chưa từng thấy, và thế hệ này giờ đây ít được nhớ đến.
Atari 2600 và Mattel Intellivision là những cái tên mang tính biểu tượng, nhưng chúng quá đơn giản đến mức các trò chơi phức tạp nhất gần như không hoạt động, còn các trò chơi đơn giản hơn lại kém xa so với các tựa game ở trung tâm giải trí (arcade) thời đó.
Breakout khá vui, đôi khi tôi vẫn thích chơi nó. Pac-Man sẽ tuyệt vời hơn nếu không bị “thiến” quá nhiều so với phiên bản arcade. Adventure rất ấn tượng vào thời điểm đó nhưng ngày nay lại hoàn toàn khó hiểu.
Khó có thể nói thêm nhiều điều về thư viện game của các hệ máy này. Chúng đơn giản và có thể giải trí được, nhưng bạn sẽ khó lòng tìm thấy bất cứ thứ gì lôi cuốn như một tựa game mobile ngày nay.
Thế hệ thứ Năm (1993-2006)
Chuyển Mình Sang 3D Đầy Chật Vật
Máy chơi game thế hệ thứ năm: PlayStation 1, Sega Saturn và Nintendo 64
Nếu nói về thế hệ “xấu xí” nhất về mặt hình ảnh tổng thể, thế hệ thứ năm thường đứng đầu danh sách. Sega Saturn, PlayStation 1 và N64 không thực sự “đẹp mã” với hầu hết các tựa game chủ lực của mình, vì chúng gần như đều là những sản phẩm 3D ở giai đoạn đầu.
Có một vài ngoại lệ lớn, chẳng hạn như Symphony of the Night của Castlevania vẫn là một tựa game đẹp và tuyệt vời cho đến ngày nay, hay Mario 64 vẫn giữ được sự hấp dẫn khá tốt dù sử dụng nhiều tài nguyên dựng sẵn, và Sonic R có phong cách độc đáo, cá tính.
Tuy nhiên, phần lớn các trò chơi trong thế hệ này sử dụng các mô hình cực kỳ đơn giản hóa khiến trò chơi đôi khi khó nhận biết, hoặc họ cố gắng đi sâu vào chi tiết nhưng lại chạy ở tốc độ 20 FPS với đôi lúc tụt khung hình.
Có rất nhiều trò chơi hay, thú vị ở đây, nhưng một phần lớn thư viện game lại có cách chơi tệ và đồ họa kém cỏi, ngoại trừ một số nhà phát triển kiên trì bám trụ với phong cách 2D.
Thế hệ thứ Ba (1983-2003)
Tồn Tại Quá Lâu
Máy chơi game thế hệ thứ ba: Nintendo NES, Atari 7800 và Sega Master System
Chúng ta đều biết: NES đã cứu ngành công nghiệp game mãi mãi, Atari 7800 đã tồn tại, và Sega Master System vẫn rất phổ biến ở Brazil cho đến ngày nay. Nhưng liệu chúng có nhiều game hay không? Tôi ước chừng chỉ khoảng 20% là “bom tấn”.
Có rất nhiều game Nintendo tuyệt vời từ thời kỳ này, và tôi nghĩ Master System cũng có một số bản chuyển thể các game 16-bit kinh điển bị đánh giá thấp, nhưng nếu nhìn vào toàn bộ thư viện của mỗi hệ máy, phần “filler” (game tệ/tầm thường) áp đảo hoàn toàn phần “killer” (game hay).
Một loạt các trò chơi thể thao được làm ẩu, các phiên bản game mới kém chất lượng, và các bản port arcade thiếu năng lực tạo ra rất nhiều “rác” để phải sàng lọc nếu bạn muốn tìm thấy bất cứ thứ gì hay, kể cả khi tính đến các tác phẩm kinh điển.
Super Mario Bros. không thực sự “quá đỉnh”, và tôi rất tiếc phải nói điều này, nhưng hầu hết các game NES mà bạn vội vàng bảo vệ trên thực tế không còn giữ được sự hấp dẫn như bạn nhớ, nếu bạn nhìn nhận chúng một cách trung thực.
Thế hệ thứ Chín (2020 – Nay)
Thời Kỳ Đáng Thất Vọng
Các máy chơi game thế hệ thứ chín: PlayStation 5, Xbox Series X/S và Nintendo Switch
Với tư cách là người đang sống trong thế hệ console này, tôi chỉ muốn nói rằng, ôi trời, trước đây tốt hơn nhiều, ước gì có thể quay lại. Game có giá 80 USD, máy console đắt hơn cả tiền đi chợ hàng tháng, và các game AAA thì tệ nhiều hơn là hay.
Microtransactions, phiên bản deluxe, lootbox, và mọi chiêu trò “bẩn” khác chưa bao giờ chậm lại, và với việc Nintendo chọn một hướng đi “ít độc đáo” hơn nhiều với Switch 2, tương lai có vẻ khá ảm đạm.
Các game hay nhất mà tôi có thể nghĩ đến từ thế hệ này hoàn toàn không liên quan gì đến phần cứng, và Astro Bot là tựa game gốc “bán máy” duy nhất thực sự khiến chiếc console trở nên độc đáo mà tôi có thể nhớ được.
Chúng ta có lẽ còn chưa đi hết một nửa chặng đường của kỷ nguyên này, và tôi chỉ có thể hy vọng mọi thứ sẽ cải thiện. Tôi thích rất nhiều bản phát hành hiện đại trên các hệ máy này, nhưng phần lớn là làm lại cùng một game hết lần này đến lần khác, và tôi giờ chỉ thích game indie mà thôi.
Thế hệ thứ Tư (1987-2004)
Thời Kỳ Kinh Điển
Máy chơi game thế hệ thứ tư: Super Nintendo, Sega Genesis và Neo Geo
Đối với thế hệ thứ tư, bạn có thể hình dung thế hệ thứ ba nhưng chất lượng được nâng cấp lên một tầm cao mới. Cảm giác như mọi tựa game từ kỷ nguyên đó cuối cùng đã được hiện thực hóa thành một thứ gì đó giống một trò chơi điện tử thực thụ.
Các tựa game như Super Metroid, Sonic 3 & Knuckles, Fatal Fury và Chrono Trigger đều là những tác phẩm kinh điển của thế hệ và tất cả đều vẫn giữ được giá trị cho đến ngày nay. Chúng có thể được phát hành như những game indie trên Steam và không ai sẽ ngạc nhiên.
Super Nintendo và Sega Genesis chắc chắn là hai đối thủ ngang tài ngang sức mà mọi người đều nhớ đến, nhưng Neo Geo cũng không hề tệ và một lần nữa, vẫn cực kỳ phổ biến ở Brazil cho đến ngày nay.
Phần cứng còn hạn chế, nhưng chính những giới hạn đó đã sản sinh ra một số tác phẩm kinh điển đáng kinh ngạc, được nhìn lại với nhiều sự yêu mến hơn bất kỳ cái tên nào khác trong danh sách này, và dù tôi không hề hoài niệm về chúng, tôi vẫn hiểu được lý do.
Thế hệ thứ Tám (2012 – Nay)
Gần Đạt Đến Sự Hoàn Hảo
Các máy chơi game thế hệ thứ tám: PlayStation 4, Xbox One và Nintendo Switch
Công nghệ tồn tại trên một đường cong, với đỉnh điểm nằm gần trên cùng, và tôi cho rằng PS4, Xbox One và Switch tồn tại ngay trước đỉnh cao đó, đó là lý do tại sao hầu hết các bản phát hành hiện đại vẫn đổ bộ lên các hệ máy này cho đến nay.
Các máy console này tương đối rẻ, chủ yếu dễ phát triển game, đủ mạnh để hầu hết các tham vọng được hiện thực hóa mà không bị hạn chế, và đã tạo ra một số tựa game hay nhất mà vẫn được “tái chế” cho đến ngày nay.
Breath of the Wild đã định hình và thay đổi các game phiêu lưu trong nhiều năm tới, Forza Horizon 5 có lẽ là game đua xe hay nhất từng có, và Persona 5 đã khiến những người bình thường bắt đầu trở nên “kỳ quặc” trên internet.
Mỗi tựa game gốc thường khá hay, miễn là nó không bị vấy bẩn bởi microtransactions và bất kỳ loại rác rưởi doanh nghiệp nào khác mà họ muốn nhồi nhét, nhưng nếu biết chọn lọc, bạn sẽ tìm thấy những “viên ngọc quý”.
Thế hệ thứ Sáu (1998-2013)
Hạn Chế, Nhưng Dài Lâu
Máy chơi game thế hệ thứ sáu: PlayStation 2, Xbox, GameCube và Dreamcast
GameCube thất bại về doanh số, Xbox là một hệ máy khá “tầm thường”, Dreamcast đã giết chết cơ hội của SEGA trên thị trường console, còn PS2 là một trong những hệ máy bán chạy nhất mọi thời đại, và lạ lùng thay, tôi yêu tất cả những cỗ máy này như nhau.
Tôi yêu gần như mọi game độc quyền của GameCube, chúng đều giống như những viên ngọc ẩn mà tôi từ từ khám phá, và Dreamcast thì thật tuyệt vời, đặc biệt với những tựa game như Sonic Adventure 2 và Crazy Taxi trong “di sản” đã bị phá sản của nó.
Xbox có rất nhiều tựa game mà chất lượng đồ họa gần như đạt chuẩn ngày nay, và PS2 sở hữu một thư viện game khổng lồ với Kingdom Hearts 2, Pro Skater 3, Devil May Cry, và thậm chí còn có cả đầu đọc CD.
Thế hệ này là sự pha trộn tuyệt vời giữa những viên ngọc ẩn ngách và những bom tấn khổng lồ, và mỗi chiếc console đều có những phẩm chất khiến chúng trở nên thú vị như nhau, bất kể bạn là kiểu game thủ nào.
Thế hệ thứ Bảy (2005-2017)
Khoảng Lặng Trước Bão Tố
Các máy chơi game thế hệ thứ bảy: PlayStation 3, Xbox 360 và Nintendo Wii
Tôi nghĩ Xbox 360, PS3 và Wii đều ra mắt đúng vào thời điểm hoàn hảo của sự đổi mới công nghệ. Chúng ta có DLC, game kỹ thuật số, các bản vá game, và một số mánh lới chuyển động sáng tạo, nhưng hầu như không có sự “địa ngục” của microtransaction từ các tập đoàn.
Chúng ta đã chứng kiến một số tựa game thực sự đáng kinh ngạc, thay đổi cục diện, như Minecraft, Halo 3, Mario Galaxy, GTA 5, Portal 2, Skyward Sword, và tôi có thể kể mãi không hết về tất cả những bom tấn mà thế hệ này đã chứng kiến.
Tôi thực sự nghĩ năm 2011 là một trong những năm tuyệt vời nhất trong lịch sử trò chơi điện tử, là “cơn bão hoàn hảo” của các tựa game đỉnh cao cho những chiếc console tuyệt vời này, tất cả đều có khả năng mang lại trải nghiệm ngang bằng hoặc vượt trội hơn các game đang được sản xuất ngày nay.
Đây là thời điểm mọi thứ hòa quyện lại để tạo nên thế hệ console hay nhất, điều này thể hiện rõ qua việc không có hệ máy nào trong số này bán chạy kém. Tất cả đều tuyệt vời, tất cả đều được yêu mến, và mọi người đều có một tựa game yêu thích từ thế hệ này. Bạn đồng ý với bảng xếp hạng này không? Thế hệ console nào là yêu thích nhất của bạn? Hãy chia sẻ ý kiến trong phần bình luận nhé!
